Sunce proizvodi dva tipa zračenja koja utiču na našu kožu: UVA i UVB.
NEGATIVNI EFEKTI UV ZRAČENJA
UVB zračenje prodire u gornje slojeve kože (epidermis) i prouzrokuje:
- crvenilo i opekotine
- direktno oštećenje kolagena i elastina, kao i DNK, što dovodi do pojave karcinoma i melanoma.
Efekat UVA zračenja, koje prodire u dublje slojeve kože (epidermis i dermis), nije vidljiv golim okom, ali je kumulativan, podmukao i veoma opasan. Dok jačina UVB zraka zavisi od godišnjeg doba i doba dana, UVA zraci ne menjaju intenzitet i podjednako su opasni u bilo koje doba godine. UVA zraci:
- oštećuju kolagen, strukturni protein kože, dovodeći do fotostarenja
Oštećenje leve strane lica vozača, za 28 godina radnog staža, kroz staklo, uzrokovano UVA zracima, unilateralna dermatohelioza The New England Journal of Medicine
Fotostarenje bliznakinja
- budući da su u dermisu prisutni krvni sudovi, UVA zraci dovode do oštećenja i pucanja kapilara , što se manifestuje kao crvenilo i kuperoza na nosu i obrazima
- dovode do proizvodnje slobodnih radikala u ćeliji, što uzrokuje oksidativni stres, i na taj način posredno oštećuju DNK
- dovode do upalnih procesa, što se manifestuje kao alergija na sunce.
Kako se naša koža brani?
Ćelije kože melanociti u procesu melanogeneze produkuju melanin, pigment koji apsorbuje UV zračenje, sprečavajući oštećenje tkiva, što je ujedno mehanizam nastanka hiperpigmentacija i tamnjenja kože.
Staračke pege
Dva su mehanizma tamnjenja kože:
- UVA zračenje dovodi do produkcije slobodnih radikala usled čega se postojeći melanin oksiduje i tamni, zatim oslobađa iz melanocita i redistribuira, ali se ne povećava njegova ukupna količina. Efekat UVA zračenja je brzo kozmetičko tamnjenje , jer ne dovodi do povećanja produkcije melanina, samim tim ne štiti od opekotina uzrokovanih UVB zračenjem. Stoga, solarijum nije priprema za sunčanje na plaži!
- UVB zraci su okidač melanogeneze, što je primarna reakcija kože na fotooštećenje, i dovodi do odloženog tamnjenja, vidljivog najranije 72h od izlaganja suncu. Tamni ten nastao u procesu melanogeneze jeste zaštita od daljeg izlaganja suncu i opekotina.
POZITIVNI EFEKTI UV ZRAČENJA
Vitamin D je neophodan za mineralizaciju kostiju i imunitet, i za njegovu sintezu potrebno je 5 do 30 minuta izlaganja suncu lica, ruku, nogu ili leđa, dva puta nedeljno, u periodu izmedju 10h i 15h. Dužina ekspozicije zavisi od boje tena, svetlom fototipu je dovoljno svega 5 minuta, dok je tamnijim potrebno malo duže izlaganje suncu. Preporuka je da se laboratorijskim testom odredi koncentracija vitamina D i eventualno uvede suplementacija.
Sunce ima blagotvoran uticaj na naše raspoloženje i pomaže kod određenih psiholoških poremećaja sezonskog karaktera, npr. afektivnih stanja.
By JSS
